Duke u mbajtur jashtë ndërtesës së teatrit, në oborrin e tij, kjo lëvizje mundëson dhe materializon atë hapësirë publike që e kërkojmë kudo, jo vetëm jashtë në qytet por edhe brenda në institucionet e tij. E zhvendos spektaklin e këtyre institucioneve në rrugë (dhe me këtë veprim nxjerr në pah vetë hierarkinë (jo)publike «teatër-bashki-kryeministri-privat»). Eshtë një aktivizëm që "shfuqizon skenën dhe auditorin duke i zëvendësuar ato me një hapësirë të vetme, pa asnjë lloj ndarje apo pengese, duke u kthyer kështu në një teatër veprimi. Eshtë një akt që rivendos komunikimin e drejtpërdrejtë midis spektatorit dhe spektaklit, aktorit dhe spektatorit, duke e vënë spektatorin, pra publikun, në qendër të vëmendjes, veprimit dhe hapësirës që ta ndjejë fizikisht dhe të preket direkt nga ai”. (Artaud)
Atëherë mund të themi se kjo levizje aktiviste përbën një ‘minor’ arkitekturë, vanguard-izmi i së cilës nuk qëndron tek efekti shokues (sic mund të them psh për disa ‘top-down’ ‘fake-avant-garde’ ‘arte bosh’) por boshti i tij është vetë fakti që vë në dyshim dhe shtron pyetje mbi legjitimitetin e shumë gjërave që bëhen në emër te tij, të publikut. Pra është (dhe duhet të jetë) një përgjigje përtej reaksionit dhe indinjimit fillestar. Edhe pse asimetrike në formë apo fuqi duhet të jetë propocionale në veprim.
Lëvizja mund të kuptohet si një ndërgjegjësi dhe pergjegjësi shoqvrore që edhe pse e di margjinalitetin e saj vazhdon ta mbajë qëndrimin/pozicionin e vet, nuk pretendon për hegjemoni, e kupton domosdoshmërinë e formave të qeveritjes dhe ligjeve demokratike, ashtu si dhe praninë e forcave politike (pluralizmin) – pra, si një praktikë kritike-kreative, ky aktivizëm është (mund, dhe duhet të jetë) ‘creatively parasitic’ dhe ‘insistently oppositional’ që “kërkon (apo të paktën shpreson) të arrijë një sintezë të rigorozit politik (political rigor) dhe lirisë estetike (aesthetic freedom) duke rritur ndërgjegjen historike të publikut pa e intimiduar atë apo duke perdorur thjesht retorikë”. (Barthes/Brecht)
Një ide për #ejanëteatër? Leximi, recitimi, interpretimi i dhe dialogu midis ligjit, projektligjit, dhe procedurave ligjore si vetë karakterë të ketij konflikti, ku publiku i komunikon këto tekste ashtu siç i kupton . . . dmth duke nxjerrë në pah mangësite apo trillimet e tyre, dhe duke i shprehur e materializuar nëpërmjet gjesteve individuale që manifestojne një polifoni qëndrimesh dhe fuqish. Në këtë mënyrë, ai publik që është pothuajse gjithmonë një spektator, të vijë (në skenën publike, ashtu sic e ka të drejtën e tij) dhe të vihet në qendër të spektaklit që e rrethon.
Siç thotë dhe Brecht-i: Ky akt duhet të luhet si një pjesë (copëza) historie, dhe spektatorit ti jepet shansi të vihet në një pozicion ku mund të krahasojë dhe të kritikojë influencat e ndryshme që e bëjnë atë, dhe shoqërinë në të cilin ai jeton, të sillet në një mënyre apo tjetrën. Nga ana astetike, kjo do të thotë se gjesti shoqëror i kujtdo që del në skenë, aktorit apo dhe spektatorit, mbart një rëndësi të veçantë. Artet duhet të fillojnë ti kushtojnë më rëndësi gjestit, d.m.th. gjestit me rëndësi shoqërore, jo atij ilustrues apo ekspresiv. Parimi i gjestit, në këtë rast, zëvëndëson atë të imitimit. [...] Kur përmbajtja e aktit kthehet, teknikisht, në një pjesë (komponent) të pavarur, ndaj së cilës teksti, muzika dhe skena 'përvetësojnë qëndrimet' e tyre; pasi iluzioni që kërkon ti shfaqë publikut sakrifikohet për një diskutim të lirë me të, dhe spektatori, në vend që të përjetojë një eksperiencë ndryshe, detyrohet të marrë pjesë aktive ashtu sikur të ishte tek kutitë e votimit; atëherë mund të themi se ndryshimi ka nisur dhe po ndodh përtej çështjeve formale, dhe për herë të parë po fillon të prek/ndikojë rolin/funksionin shoqëror (social) të teatrit.
****************************************************
No comments:
Post a Comment