Pages

May 13, 2013

Tirana: From Developing to Deteriorating | Metropolis or Monopolis?

In a guest blog post titled "How Cities Can Get Rid of Slums By Supporting Them", William Cobbett, Manager of the Cities Alliance, argues that cities can eliminate slums by getting behind the people who live in them. Read the full text here
I have translated it in Albanian in order to start a conversation about a similar situation in the (one and only) lonely metro[mono]polis of Albania, its capital Tirana. 
**
As an urban city in a developing country for over two decades, Tirana has been battling with rural-urban migration, most of which has created some of the biggest slums in the outskirts of the city  and an apparent deterioration of existing neighborhoods - all problems from mismanagement, corrupt officials and a mis[pseudo]informed public that has chosen to remain passive in action despite its loud opinionated self, resulting in a diminished citizen capacity to better urban conditions and progressively [hopefully] develop towards maturity. 

So when the author talks about slums, keep in mind not only the outskirts but also the deterioration of existing neighborhoods, and most importantly: the loss in meaning and existence of community  in neighborhoods. Tirana: Truly a Lonely Metropolis. 

TIRANA: From a city with so much potential of development to a spastic and somewhat clumsy urban informality. A place haunted by the untimely death of many proposed plans and rebounds of bad decisions (past and present). A new [old] kind of communism, a monopolism. So how do we snap out of it?

**
If we zoom out and take a look at the world's tallest slum Torre David, an abandoned office building in Caracas, we should be able to understand just how powerful of an urban disruptor slums can be.

This project has the complexity of a great potential in redefining how urban planning and designing is done. If the typical average user is 'a slum-dweller' whose shelter is 'an informal settlement', then we'll have a different kind of urbanity, not the standard one found in books and city offices. Let's look at this scenario. It could be our reality today. 

A collapsed economy has left most people without jobs, foreclosed houses and office buildings empty. I might be a bit harsh in even mentioning it, but how do we design for a displaced (even homeless) user? How do we design or plan an urban life for such a community?

The economy affects the most those who have a lot to loose.
A homeless? Not so much. 
Hence, owners of now-empty buildings might lose their land and air rights to the now-displaced tenants that need a shelter. There is a shift in play, in power.
As architects, designers, and urban planners, we should start asking real questions like:
  • Who are we designing for? 
  • How do we design informally?
  • When we are putting so much attention on ownership, what becomes common ground?
  • Verticality vs. Megastructure vs. Ownership vs. Accessibility vs. User
  • When something like this happens, who are the players that command urban territories?
  • Who pushes the boundaries of urban planning, design and life? How far? For how long?
**
Check out the video below for a visual understanding of urban informality in Albania. 


Në një artikull online, William Cobbett, Manaxher i Cities Alliance, argumenton se qytetet mund ti eliminojnë lagjet e varfëra (slums) duke përkrahur njerëzit që jetojnë në to. Lexoni tekstin e plotë (anglisht) këtu
E kam përkthyer atë në shqip sepse dua të filloj një bisedë në lidhje me një situatë të ngjashme në (të vetmin) metro[mono]pol në Shqipëri, kryeqytetin e vendit Tiranën
**
Si qytet urban i një vendi në zhvillim për më shumë se dy dekada, Tirana është ndeshur me migrimin rural-urban, shumica e të cilit ka krijuar disa nga lagjet e varfëra më të mëdha në periferi të qytetit dhe një keqësim të dukshëm të lagjeve ekzistuese - të gjitha këto probleme  të shkaktuara nga keq-administrimizyrtarë të korruptuar dhe një publik i mis[pseudo]informuar, që ka zgjedhur të mbetet pasiv në veprim, pavarësisht nga karakteri i tij mjaft i opinionuar dhe me zë të lartë, duke rezultuar kështu në një dobësim të kapacitet qytetar në përmirësimin e kushteve urbane dhe progresin [shpresën] e një pjekurie në zhvillim. 

Prandaj kur autori flet për lagjet e varfëra më poshtë, kini parasysh jo vetëm informalitetin e periferisë por dhe degradimin e lagjeve ekzistuese, dhe ajo që është më e rëndësishmja: humbja e sensit (kuptimit) dhe ekzistencës së komunitetit në lagje. Tirana: Me të vërtetë një ‘Metropol i Vetmuar’. 


[Si] Qytetet Mund ti Eliminojnë Lagjet e Varfëra Duke i Mbështetur Ato

Pas një dekade plot me të dhëna dhe informacione që dëshmojnë se kemi të bëjmë me një  botë gjithnjë e më urbane, duket se qeveritë dhe agjencitë e mëdha më në fund po degjojnë. Gjatë tre dekadave te ardhshme, kufijtë e mijëra qyteteve do të zgjerohen për të akomoduar popullsi të reja - ndërkohë që popullsia urbane në botë dyfishohet, konsumi i territorit të qyteteve do të trefishohet. 
Për ta bërë këtë proçes sa më të suksesshëm dhe të qëndrueshëm, ekziston një nevojë urgjente për krijuesit e politikave kombëtare dhe lokale të ndryshojnë rrënjësisht linjën e veprimit në përgjigje të problemeve që kjo dyndje sjell. Globalisht, shkaku më i madh i keq menaxhimit të lagjeve të varfëra (informale) nuk është migrimi rural-urban, apo endacakët që jetojnë ilegalisht (squatters) sa aty këtu, apo dhe vetë varfëria. Faktori më i madh është drejtimi i gabuar në pergjigjen e veprimit politik si dhe një administratë e keq-informuar, prapanike dhe e paaftë; të gjitha këto përforcohen nga një qëndrim armiqësor dhe agresiv ndaj urbanizimit të të varfërve. Fare thjesht, një politikë apo axhendë e dobët veprimi shumëfishon lagjet e varfëra dhe siguron jetëgjatësinë dhe mospërmirësimin e tyre.
Por, kryetarët e bashkive dhe menaxhuesit e qyteteve e kanë mundësinë të ndihmojnë komunitetet e tyre duke pranuar ekzistencën e lagjeve të tilla, si dhe duke punuar më afër me banorët e tyre. 
Rritja më e madhe urbane zhvillohet në qytetet ekzistuese (jo në të rejat) dhe kryesisht në ato të vogla dhe të mesme. Forma më e përhapur e planifikimit janë gjurmët (e këmbve) dhe faktet në terren, jo ngjyrat (kodet) e zonave në Master Plan (nëse ekziston një i tillë). Kjo dyndje është më tepër informale, prandaj dhe zhvillimi do të rritet nëse njerëzit pak nga pak fillojnë të përballojnë dhe të përmirësojnë kushtet e jetesës. Gjithashtu, dhe pjesa më e madhe e punësimit të tyre është informale, me bizneset shtëpiake dhe familjare në krye; gjë që e bën rolin e gruas thelbësor në stabilitetin dhe progresin urban. 
Lagjet e varfëra nuk zhduken me spastrim apo zhvendosje, por duke i transformuar ato. Me kalimin e kohës, kasollja bëhet shtëpi, zonat e lëna pas dore bëhen komunitete produktive dhe më pas fqinjët tanë. Kjo është mënyra si ndërtohen qytetet ashtu si dhe kapaciteti qytetar i banorëve të tyre. 
Këta banorë (fukarenj apo endacakë) kanë nevojë për ndihmë dhe mbështetje, një ambient ku të përmirësojnë jetën e vet dhe atë të fqinjëve përreth. Por prapë, shumica e qeverive shpenzojnë energji për ti luftuar këto proçese dhe jo për të shpërblyer apo inkurajuar vazhdimin e tyre. Të varfërit detyrohen të zhvendosen në periferi ose të jetojnë në vende të rrezikshme sepse toka nuk iu bëhet e disponueshme. Nuk iu ofrohen as shërbime, gjë që rezulton në shfaqjen e tregjeve paralele, ndërmjetësve dhe luatjet e çmimeve. Të drejtat e të varfërve urbanë nuk respektohen dhe as ata vetë nuk trajtohen si qytetarë. 
Problemet dhe zgjidhjet shpesh herë gjenden në të njëjtin vend. Prandaj: Mos prisni për çudira. Hiqni dorë nga politikat e dështuara. Ofroni terrene, shërbime, ligje që ndihmojnë dhe mbështesin, jo që përjashtojnë . Vetëm atëherë do të kemi përgjigje dhe zgjidhje reale. 

TIRANA: Nga një qytet me shumë potencial për zhvillim në një informalitet urban, spastik dhe disi harbut. Një vend i përndjekur nga vdekja e parakohshme e shumë planeve të propozuara dhe kundërveprimi me vendim-marrje të gabuara (në vitet e fundit dhe sot).  Një lloj i ri [vjetër] komunizmi, një monopolizëm. Si mund ta sjellim atë në vete?

**********************************************************************

No comments: